Nüsrət İbrahimov: «Ölkəmizdə tikinti şirkətlərinin banklardan asılılığı az olduğundan qiymətlər kəskin ucuzlaşmır»

Dünya maliyyə böhranının daha çox tikinti sektoruna təsir etdiyi bildirilsə də, o, Azərbaycanda mənzil satışına ciddi təsir etməyib. Halbuki istər Avropa ölkələrində, istərsə də ABŞ-da böhranla əlaqədar olaraq mənzillər kəskin ucuzlaşıb. Bu və digər suallara cavab tapmaq üçün tikinti bazarında araşdırma aparan müstəqil ekspert Nüsrət İbrahimova bir neçə sualla müraciət etdik.

- Azərbaycan tikinti bazarındakı hazırki vəziyyəti necə dəyərləndirirsiniz?
- 2000-ci ildən başlayaraq ölkəmizdə tikinti sektoru, xüsusən də yaşayış evlərinin tikintisi inkişaf etməyə başlayıb. Aktivlik baxımından 2003-2006-cı illər, son 8 ilin ən pik illəri olub.
- Ola bilərmi ki, tikilən binaların sayı çox olsun, amma keyfiyyəti qənaətbəxş səviyyədə olmasın...
- Bəli, keyfiyyət yox, kəymiyyət üstünlük təşkil edir. Həm aktivlik, həm də satışın tempi baxımından hər il həndəsi silsilə ilə artım müşahidə edilib. Təbii ki, burada təsadüfi bazar iştirakçılarının da rolunu nəzərə almaq lazımdır. Onlar məqamdan istifadə edib bazara keyfiyyətsiz mal çıxarırlar.

- Dünyada daşınmaz əmlakın qiyməti nəzərə çarpacaq dərəcədə aşağı düşüb. «Əmlak İştirakçıları İctimai Birliyi»nin məlumatına görə Azərbaycanda bu göstərici cəmi 3,8 faiz təşkil edib. Bu nə ilə bağlıdır?
- Bizdəki qiymət endiriminin səbəbləri başqa, Amerikada başqadır. Yəni Amerikada qiymət endirimini şərtləndirən amillər daha çoxdur və bunlar da bazara birbaşa təsir edir, güclü qiymət endiriminə səbəb olur. Ötən il ABŞ-da daşınmaz əmlak 18 faizədək ucuzlaşıb. Bizdə isə daşınmaz əmlakın qiyməti təqribən 4 faiz aşağı düşüb.

- Belə çıxır ki, dünyadakı maliyyə böhranın Azərbaycandakı daşınmaz əmlak bazarına təsiri yoxdur?
- Yox, aidiyyatı var, amma cüzidir. İlk növbədə hər şeyin səbəbini araşdırmaq lazımdır.

- ABŞ-da hansı faktorlar  qiymətlərə kəskin təsir edir?
- Birinci faktor odur ki, bankların likvidlik problemi var. Yəni ABŞ-da hər hansı əmlak bankda girovda olur. Bank həmin girovu yarıbayarı qiymətə bazara çıxarır. Bu da qiymətlərə güclü təsir göstərir. Bazarda qısa müddətdə qiymətlər iki dəfəyə yaxın aşağı düşür. Bizdə hələki bu şərt yoxdur. İkincisi, Azərbaycanda tikinti şirkətlərinin kredit resurslarından, xüsusilə banklardan asılılığı ABŞ-dakı qədər yüksək deyil. Azərbaycandakı asılılıq çox azdır. Bizdə sektor vətəndaşların alıcılıq qabiliyyətindən və investorların maliyyə mənbələrindən asılıdır.

- Bu gün Azərbaycanın tikinti bazarında inhisarçılıq meylləri nəzərə çarpır. Qiymətlərin kəskin dəyişməməsini bu amillə əlaqələndirmək olarmı?
- Bəli, bu faktorun da rolu var. Bizdə tikintinin maliyyə mənbəyi bazar mexanizmləri ilə bilavasitə bağlı deyil. Əslində asılılıq nə qədər böyük olsa, bazar mexanizmləri tez işə düşər. Qiymətləri də kəskin azaldar.

- Bir ara deyirdilər ki, köhnə binalardakı mənzillər bahalaşır. İndi isə əks fikirlər səsləndirilir. Bu, daşınmaz əmlak bazarında möhtəkirliyin olmasındanmı xəbər verir?
- İlkin bazarda satıcılar məhdud olduğundan qiymətləri sabit saxlamağa, yeri düşəndə isə qaldırmağa çalışırlar. Ancaq təkrar bazarda satıcılar çoxdur. Kim əmlakını tez satmaq istəyir, bazarın şərtlərinə daha uyğun hərəkət edir, istəyini reallaşdırır. Amma bir məsələ də var ki, qiymətlər artanda inflyasiya da yüksəlir. Satıcılar qiyməti qaldırırlar ki, artan inflyasiya ilə ayaqlaşa bilsinlər. Bu gün isə təkrar bazarda o əmlaklar qalıb ki, onun sahibi mütləq istəyir ki, satıb müəyyən problemi həll etsin. Ona görə də, bu bazarda qiymətlərin enməsi ilkin bazara nisbətən daha obyektivdir.

- Avropada yeni mənzillərə qiymətlər qoyularkən müxtəlif meyarlar (binanın həyətinin, bağçasının olub-olmaması, kamfort, parkinq xidmətləri) əsas götürülür. Azərbaycanda isə bu meyarlar önəmli rol oynamır. Bu nə ilə bağlıdır?
- Mən,bunu narahatlıqla qarşılayıram. Nə üçün Hüseyn Cavid prospektindəki mənzillə, «Xalqlar dostluğu»ndakı mənzilin qiymətləri eyni olmalıdır? Bu, bir tərəfdən ondan irəli gəlir ki, əhali seçim edəndə düzgün etmir. Digər tərəfdən onların bazar haqqında təsəvvürləri tam formalaşmayıb.

- Əgər bu sahə üzrə dövlət səviyyəsində komissiya yaradılsaydı və siz də bir ekspert kimi ora üzv olsaydınız qiymətləndirmə zamanı hansı meyarları əsas götürərdiniz? Ən bahalı qiyməti Bakının hansı rayonlarında yerləşən  təyin edərdiniz?
- Burada xarici və daxili faktorlar nəzərə alınmalıdır. Bu 50/50-yə nisbətini təşkil etməlidir. Yəni binanın yerləşdiyi ərazinin infrastruktur imkanları, ərazinin şəhərin hansı hissəsində yerləşməsi, hətta oradakı əhalinin elit, orta və ya kasıb təbəqə olması və sair nəzərə alınmalıdır. Bu dediklərimiz binanın qiymətinə 50 faiz təsir göstərir. Qalan 50 faizi isə binanın öz konstruksiyası, texniki imkanları ilə bağlı olmalıdır. //Ganca.az

Qaynar.info