Daha bir təqvim ilini 2011-ci ili geridə qoyduq. Dünya daşınmaz əmlak agentliklərinin və bazarı araşdıran qurumların 2011-ci ilin yekunu ilə bağlı açıqladıqları məlumatlara istinad etsək, ötən illərlə müqayisədə dünya daşınmaz əmlak bazarı bir sıra ölkələr üçün uğurlu, digərləri üçün isə uğursuz hesab etmək olar. 2011-ci ildə evlərin qiymət azalması 22 dövlətdə qeydə alındı, yalnız 13 ölkədə qiymət artımı müşahidə edildi. Beləliklə 2010-cu il ilə müqayisədə 13 ölkənin daşınmaz əmlak bazarında vəziyyət obyektiv şəkildə yaxşılaşsa da, yerdə qalanlar çox pis nəticələr nümayiş etdirdi. 
Belə bir açıqlamanı verən “Global Property Guide” portalı dünyanın 35 ölkəsində inflyasiya və statistik məlumatlar nəzərə alınmaqla daşınmaz əmlakın satış həcmlərinin dinamikası və qiymət indekslərini tədqiq etməkdədir. 2011-ci ilin dördüncü rübünə doğru isə qiymətlərin rüblük artımı yalnız 10 ölkədə müşahidə edildi, digər 25 ölkənin əmlak bazarlarında vəziyyət yalnız yaxşını arzulmağa imkan verdi.
Analitiklərin fikrincə bunun əsas səbəbi dünya iqtisadiyyatının bərpasının yavaş templəri, suveren borc problemlərinin coxalması, istehlakçıların zəif etibarı və işsizliyin yüksək səviyyəsidir ki, bu da investorları qorxutmağa və çox ölkələrin daşınmaz əmlak bazarlarına mənfi təsir edir.
Dünya daşınmaz əmlak bazarında baş verən hadisələrin fonunda ölkəmizin əmlak bazarını qiymətləndirsək, geridə qoyduğumuz il ölkəmiz üçün istər həm iqtisadi-siyasi, həm də ictimai –mədəni cəhətdən uğurlu hadisələrlə yadda qaldı. 
“Əmlak Bazarı İştirakçıları” İctimai Birliyinin araşdırmalarına görə ötən il ölkənin sosial həyatında baş verən proseslər yeni infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsinə zəmin yaratdı. Biznes mərkəzlər, otellər, istirahət mərkəzləri, parkların salınması sürətli inşa mərhələsinə qədəm qoydu. Bəziləri isə artıq təhvil verildi. Belə bir tendensiya daşınmaz əmlak bazarının ilkin mənzil bazarı seqmentinə də təsirsiz ötüşmədi. Hələ ötən illərdən müəyyən səbəblərdən yarımçıq qalan və ya inşası zəif gedən yaşayış binalarının tikintisi yekunlaşmaq mərhələsinə qədəm qoydu. Bu səbəbdən də paytaxtın ilkin mənzil bazarı üzrə qeydə alınmış nəticələrə görə, satışdan çıxan binaların sayı təxminən əvvəlki ildəkinə (22 ədəd) nisbətən cəmi iki ədəd az oldu. Qiymətlər azalana doğru davam etsə də, əsasən sabitlik hökm sürdü. İlkin mənzil bazarında yeni satışa çıxarılan binaların sayı isə 9 ədəd oldu. 
Son illər ərzində məhz bu seqment üzrə aparılmış müşahidələr göstərir ki, alıcı yeni tikili almaq istədikdə ilk növbədə tikilinin tamamlanmasına, mülkiyyət hüququnu təsdiq edən sənədlərin mövcudluğuna, əmlakın yerləşdiyi ərazinin infrastrukturuna, sonra qiymətinə və daha sonra digər texniki göstəricilərinə fikir verir. Əvvəlki illərdə alıcı üçün şəhərin kənarında tikilən və heç bir infrastruktura malik olmayan yaşayış binaları ucuz olduğundan daha cazibədar görünürdüsə, son ildə baxışlar dəyişmiş, infrastruktur tələbi ön sıraya çıxmışdır. 
“Əmlak Bazarı İştirakçıları” İB tərəfindən ilkin mənzil bazarında aparılan qiymət monitorinqinin nəticələrinə görə, paytaxt üzrə dekabr ayı ərzində satış üçün təklif оlunmuş mənzillərin оrta qiymət 1 kv.metr üzrə 825,2 manat kimi qeydə alındı. 2008-ci ilin sentyabr ayı (böhran dövrününün başlanğıcı) ilə müqayisədə qiymət fərqi 30,9% azalma ilə müşahidə edildi İlkiin mənzil bazarı üzrə qiymət indeksi ilin əvvəlində 324,7 bənd təşkil etdisə də, ilin sonuna doğru bu göstərici 316.1 bəndində qərarlaşdı. 
2011-ci il ərzində təkrar mənzil bазарındа тяклиф həcmi 5,0% artımla yadda qaldı, орта гиймят isə 7,6% azaлды. Qiymət azalmasına təklifin tələbi kəskin üstələməsi, mənzillərin reablitasiya imkanlarının və nağd satışların məhdudlaşması səbəb olmuşdur. 
Aparılan araşdırmalardan məlum olub ki, təkrar bazarda dinamikaya müsbət təsir göstərən amillərin çox olmasına baxmayaraq, əmlakın bu növü üzrə qiymət azalması ilkin bazardan daha dinamikdir. Bu amil bazar üzrə qiymətlərin əmlakın real dəyərindən hələ də baha olması ilə əlaqələndirirlər. Araşdırmalar bir daha sübut etdi ki, təkrar bazar üzrə mənzillərin əksəriyyəti mənzil mülkiyyətçilərinin müəyyən ehtiyaclarını qarşılamaq məqsədilə bazara çıxarılır ki, burada ekspozisiya müddətinin artımı mənzilin qiymətinə mənfi mənada kəskin təsir göstərir. 
Geridə qoyduğumuz il ərzində aktivlik əmasılna görə ən cəlbedici rayonlar Xətai və Yasamal rayonları oldu. Bazarda qiymətlər azaldıqca bu rayonlara olan maraq da tədricən dərinləşməkdə davam etməsi də belə bir cəlbediciliyin əsası hesab edilə bilər. Ümumilikdə ipoteka prosesində əməliyyatların əsas çəkisi bu 2 rayonun üzərinə düşür. Bu, həmin rayonlarda qiymətlərin ipotekanın normativ tələblərinə uyğunluğu ilə də bağlıdır. 
2011-ci ilin yanvar ayında təkrar mənzil bazarı üzrə qiymət indeksi 189,2 bənd təşkil edirdisə ilin son ayında bu göstərici 175,2 bənd səviyyəsində qərarlaşdı. 
İlin sonuna doğru bazara satış üçün təklif olunan mənzillərin sayı 7500-ü ötdü. Yasamal, Nəsimi, Nərimanov və Xətai rayonlarının təklif portfelindəki payı il ərazində mütləq çoxluq təşkil etdi və onların payı 78,7%-ə bərabər oldu. 
İl ərzində otaqlar üzrə vəziyyət 4 və 5 otaqlı mənzillərin sayındakı azalma ilə qeydə alındı. 1, 2 və 3 otaqlı mənzillərin təklif üzrə payında isə artım müçahidə olundu. ən çox artım 2 otaqlı mənzillərdə qeydə lındı və artım 1,2 % təşkil etdi. 
2011-ci ilin əvvəlində orta qiymət 1 kv.metr üzrə 1028 dollara bərabər idisə 2,7% azalaraq dekabr ayında bu göstərici 955 dollara bərabər oldu. 
Bütün yuxarıda qeyd olunanları yekunlaşdıraraq belə bir qərara gəlmək olar ki, il ərzində daşınmaz əmlak bazarında dinamikaya təsir edən ciddi qərarlar qəbul olunmadığından sabitlik hökm sürdü. İpoteka kreditlərin həcmi ötən ilin müvafiq göstəricilərindəm 4% artımla fərqləndi. Bu isə ümumi daşınmaz əmlak bazarnda yalnız təkrar bazar seqmentinə ciddi təsir göstərdi. Qeyd etdiyimiz kimi bazar üzrə bütün göstəricilərdə azalma müşahidə olundu. Yalnız ilin sonuna doğru Bakı şəhərində baş verən söküntü işləri ilə bağlı torpaq bazarında müəyyən qiymət artımları ilə müşahidə edildi. Təkrar bazar üzrə illik qiymət azalması 7,6%, ilkin bazarda 5-5,5% qeyri-yaşayış sahələrində 2,4-2,9% qiymət azalması qeydə alınıb. Bütövlükdə bazar üzrə ümimi konyuktura 2010-cu ilin müvafiq göstəricilərindən ciddi fərlənməmiş, bütün seqmentlər üzrə nisbi qiymət azalmaları davam etmişdir. Bakı şəhərinin bütün zonalarında qiymət dinamikasının seqmentlər üzrə dəyişməsi qeyri-dinamik xarakter daşımış, ümumi tendensiya passiv olaraq qalmışdır. 2011-ci il həm də təkar bazarda dövlət tərəfindən ayrılan sosial ipoteka daxil olmaqla, ipoteka istiqrazlarını satışı nəticəsində bazarın ümumi tutumunun 100 min manatlıq limiti ötməsi ilə yadda qaldı. 

“Əmlak Bazarı İştirakçıları” İctimai Birliyinin mpnitorinq qrupu

ebi.org.az